İlişkilerde Çatışma Yönetimi: Sağlıklı Tartışmanın Sırrı

İlişkilerde çatışma kaçınılmazdır, ancak önemli olan bu çatışmaları nasıl yönettiğimizdir. Uzun vadeli bir ilişkide mutlu kalıp kalmayacağımız çatışma biçimimize göre tahmin edilebilir ve bu, tartışmalardan kaçınmakla ilgili değildir. Araştırmalar, çiftlerin iletişim biçimlerini içinde bulundukları duruma göre uyarlamalarının, çatışmaları sağlıklı bir şekilde yönetmelerine ve ilişkilerini güçlendirmelerine yardımcı olabildiğini göstermektedir (Overall & McNulty, 2017).

Evlilik istikrarı ve boşanma tahmini üzerine yaptığı çalışmalarla tanınan Dr. John Gottman, çiftlerin tartışma biçimlerinin ilişkilerinin kaderini belirlediğini öne sürmektedir. Gottman, çiftlerin etkileşimlerini gözlemleyerek uzun vadeli mutluluğu tahmin edebilen bir model geliştirmiştir (Gottman & Silver, 2006). Araştırmalar, çiftlerin beş temel ilişki tipine ayrıldığını ortaya koymuştur: Çatışmadan kaçınanlar, doğrulayıcılar, değişken çiftler, düşmanlar ve düşman-ilgisiz çiftler (Gottman Institute, 2024). Bunlardan ilk üçü kısa ve uzun vadede sağlıklı ilişkiler sürdürebilirken, düşman ve düşman-ilgisiz çiftler genellikle ayrılık ya da boşanmayla sonuçlanmaktadır.

Beş Farklı İlişki Stili

Peki, bu ilişki biçimleri nasıl işliyor? Bunları beş hayali çiftin hikayesiyle inceleyelim.

Çatışmadan Kaçınanlar: Ayşe ve Emre 

Ayşe ve Emre, ortaya çıkan sorunları konuşmak yerine halının altına süpürüyorlar. İlk başta bu yöntem işe yarıyor gibi görünüyor fakat zamanla biriken duygular ilişkilerine zarar veriyor. Örneğin, Emre’nin başka birine baktığını fark eden Ayşe, bunu ona söylemek yerine içinde tutuyor. Konuşulmayan bu hisler zamanla birikiyor ve aralarındaki bağ zayıflıyor. Gottman’a göre, bu tarz çiftlerde tartışmalardan kaçınma eğilimi, zamanla ilişkide duygusal kopukluk yaratabilmektedir (Gottman & Levenson, 2002).

Çatışmayı Doğrulayanlar: Zeynep ve Deniz

Zeynep ve Deniz ise çatışmayı doğrulayan bir çift. Bir sorun ortaya çıktığında, sakin ve saygılı bir şekilde konuşarak ortak bir çözüm arıyorlar. Örneğin, Deniz eve haber vermeden geç geldiğinde, Zeynep ona "Bana mesaj atmadığında endişelendim. Birbirimize haber vermek konusunda ortak bir yol bulabilir miyiz?" diye soruyor. Bu tarz çiftler, birbirlerini dinleyerek empati kurmaya ve ortak bir yol bulmaya odaklanıyorlar. Araştırmalar, bu biçimdeki ilişkisel farkındalığın uzun vadeli tatmin sağladığını ve etkili olduğunu göstermektedir (Rogge et al., 2013).

Çatışmayı Yoğun Yaşayanlar (Değişkenler): Ege ve Mert

Ege ve Mert, tartışmaları daha yoğun yaşayan bir çift. Öfkelerini, heyecanlarını ve kırgınlıklarını güçlü bir şekilde ifade ediyorlar. Ancak önemli bir farkla: Tartışma esnasında birbirlerini rakip olarak değil, bir birey olarak görüyorlar. Birbirlerine küçümseyici sözler söylemek yerine, anlaşmazlıklarını tutkulu bir şekilde dile getiriyorlar. Gottman’ın araştırmalarına göre, bu çiftler, eğer tartışmalarında aşağılama ve küçümsemeden kaçınırlarsa, uzun vadede sağlıklı bir ilişki sürdürebilirler (Gottman & Silver, 2006).

Düşman Çiftler: Yağmur ve Aylin

Yağmur ve Aylin sürekli olarak birbirlerini suçlayan, küçümseyen ve alaycı bir ilişki dinamiğine sahip. Tartışmalarında yapıcı olmaktan çok, birbirlerini yıpratmaya odaklanıyorlar. Örneğin, Yağmur, Aylin’in bir hatası karşısında "Sen zaten hep böyle başarısızsın!" derken, Aylin de "Seninle konuşmanın hiçbir anlamı yok, sen zaten değişmeyeceksin!" diye karşılık veriyor. Sürekli eleştiri, savunmacılık ve aşağılayıcı dil, bu çiftlerin zamanla birbirlerine karşı duygusal mesafe koymalarına neden oluyor. Gottman’a göre, bu tür çiftler genellikle uzun vadede boşanma riski taşmakta ve ilişkileri sürdürülebilir olmaktan çıkmaktadır (Gottman, 1994).

Düşman-İlgisiz Çiftler: Ekin ve Selin

Ekin ve Selin'in ilişkisi hem düşmanca hem de ilgisiz bir dinamiğe sahip. Birbirlerine sık sık sert eleştiriler yöneltiyorlar, ancak zamanla bu tartışmalar ilgisizliğe dönüşüyor. Örneğin, Ekin eve geldiğinde Selin ona hiçbir şey sormuyor, birbirleriyle neredeyse hiç iletişim kurmuyorlar. Eğer bir tartışma çıkarsa, her iki taraf da ya tamamen susmayı ya da öfke patlamaları yaşamayı tercih ediyor. Bu çiftlerde duygusal bağ kopmuştur ve ilişki çoğunlukla çatışma veya kayıtsızlık içinde sürmektedir. Bu tür çiftler, Gottman’ın araştırmalarına göre, en yüksek ayrılma riski taşıyan gruptur.

Sağlıklı Bir İlişki İçin Çatışmayı Yönetme Önerileri

Gottman’ın araştırmalarına ve diğer bilimsel çalışmalara dayanarak, sağlıklı bir ilişki için aşağıdaki önerileri uygulayabilirsiniz:

• Olumlu Etkileşimleri Artırın: Gottman’ın 5:1 oranına göre, her bir olumsuz etkileşime karşılık beş olumlu etkileşim olmalıdır. Bu, ilişkinin dengede kalmasını sağlar.

• Empati Kurun: Partnerinizin duygularını anlamaya çalışmak ve ona bu konuda destek olmak ilişkinizi güçlendirir.

• Açık İletişim Kurun: Duygularınızı ve düşüncelerinizi açıkça ifade etmek, partnerinizin de aynı şekilde yapmasına olanak tanır.

• Tamir Girişimlerini Kullanın: Tartışmalar sırasında espri yapmak, özür dilemek veya fiziksel temas kurmak gibi davranışlarla durumu yumuşatmak etkilidir.

• Ortak Anlam Oluşturmak: Birlikte hedefler belirlemek, ortak değerler ve ritüeller geliştirmek ilişkiyi sağlamlaştırır.

Sonuç

Çatışma kaçınılmazdır, ancak önemli olan onu nasıl yönettiğimizdir. Partnerinizle kurduğunuz iletişim şekli, ilişkinizin uzun ömürlü olup olmayacağını belirleyen en kritik faktördür. Çatışmadan kaçınmak yerine, onu sağlıklı bir şekilde yönetmeyi öğrenmek ilişkinizin kalitesini artırabilir.

İlişkinizde yaşadığınız çatışmaları daha iyi anlamak için destek almak isterseniz, randevu alabilirsiniz.

Randevu Al

---

Kaynakça

Gottman Institute. (2024). The 5 couple types. The Gottman Institute. 18.03.2025 tarihinde. https://www.gottman.com/blog/the-5-couple-types/ adresinden erişildi.

Gottman, J. M., & Silver, N. (2006). Evliliği sürdürmenin yedi ilkesi. Varlık Yayınları.

Gottman, J. M. (1994). What Predicts Divorce? The Relationship Between Marital Processes and Marital Outcomes. Psychology Press.

Gottman, J. M., & Levenson, R. W. (2002). A two-factor model for predicting when a couple will divorce: exploratory analyses using 14-year longitudinal data. Family Process, 41(1), 83–96.

Rogge, R. D., Cobb, R. J., Lawrence, E., Johnson, M. D., & Bradbury, T. N. (2013). Is skills training necessary for the primary prevention of marital distress and dissolution? A 3-year experimental study of three interventions. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 81(6), 949–961.

Overall, N. C., & McNulty, J. K. (2017). What Type of Communication during Conflict is Beneficial for Intimate Relationships? Current Opinion in Psychology, 13, 1–5.

*Sayfa içeriği yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. İlgili sayfada tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğeler yer almamaktadır. Tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.